Σπονδυλική στένωση είναι η ελάττωση του χώρου του νωτιαίου καναλιού εντός της σπονδυλικής στήλης, κάτι που μπορεί να έχει σαν αποτέλεσμα την πίεση στα νεύρα που την διανύουν ή εξέρχονται από αυτή. Οι στενώσεις στην οσφυική μοίρα της σπονδυλικής στήλης συναντώνται πιο συχνά απ’ ότι στην αυχενική, στον κλινικό χώρο. Τα συμπτώματα των ατόμων με σπονδυλική στένωση ποικίλουν από άτομο σε άτομο. Κάποιοι που έχουν στένωση μπορεί να αισθάνονται οσφυαλγία, αλλά κυρίως ισχιαλγία και/ή μυρμηγκιάσμα, μούδιασμα ή/και μυική αδυναμία είτε και στα δύο πόδια (κεντρική στένωση), είτε στο ένα πόδι (πλάγια στένωση). Άλλα άτομα μπορεί να είναι τελείως ασυμπτωματικά. Επίσης, τα συμπτώματα μπορεί να χειροτερεύουν με την πάροδο του χρόνου. Η στένωση πιο συχνά προκαλείται λόγω εκφυλιστικών αλλοιώσεων οι οποίες επιφέρουν φθορά στην Σπονδυλική Στήλη (ΣΣ).
Αίτια
Τα οστά της Σπονδυλικής Στήλης σχηματίζουν ένα κανάλι το οποίο προστατεύει τον νωτιαίο μυελό και τα νευρά. Οι περισσότερες στενώσεις γίνονται έπειτα από :
- Διόγκωση των οστών. Φθορές εξαιτίας της οστεοαρθρίτιδας στα σπονδυλικά οστά μπορεί να προκαλέσουν οστεόφυτα πού δημιουργούνται στο σπονδυλικό κανάλι
- Κήλη μεσοσπονδυλίου δίσκου. Οι μαλακοί δίσκοι μεταξύ των σπονδύλων τείνουν να αφυδατώνονται με την ηλικία. Ρωγμές στο εξωτερικό ενός δίσκου μπορεί να προκαλέσουν προβολή ή κήλη του μαλακού εσωτερικού του και να πιέσει το μυελό και τα νευρά.
- Πάχυνση των συνδέσμων. Οι σύνδεσμοι που συγκρατούν τα οστά της ΣΣ με τον καιρό σκληραίνουν. Τότε μπορεί να πιέσουν το σπονδυλικό κανάλι
- Τραυματισμοί ΣΣ. Ατυχήματα μπορεί να προκαλέσουν εξαρθρώσεις και κατάγματα σε ένα ή παραπάνω σπόνδυλο. Αυτά μπορεί να τραυματίσουν το περιεχόμενο του σπονδυλικού καναλιού. Πρήξιμο γειτονικών ιστών μετά από χειρουργείο μπορεί να προκαλέσει πίεση στο μυελό ή στα νεύρα.
- Όγκοι. Κακοήθειες μπορούν να δημιουργηθούν στην σπονδυλική στήλη αλλά είναι σπάνιοι και ανακαλύπτονται ακτινολογικά
- Εκ γενετής προδιάθεση (μικρό σπονδυλικό κανάλι).
Παράγοντες κινδύνου
- Ηλικία (>50 ετών) συνήθως αλλά μπορεί να υπάρχει κ στένωση σε νεαρά άτομα
- Γενετικές ασθένειες που επηρεάζουν οστά, μύες στην ανάπτυξή τους σε όλο το σώμα.
- Τραύματα στην σπονδυλική στήλη
- Εκ γενετής παραμορφώσεις της σπονδυλικής στήλης όπως πχ σκολίωση.
- Νόσος των οστών (π.χ. νόσος του Paget)
Συμπτώματα
Τα συμπτώματα διαφέρουν αναλόγως πού βρίσκεται η στένωση και ποία νεύρα επηρεάζονται. Γενικά οι ασθενείς με στένωση παραπονιούνται για:
- Συχνότερα πόνο ή κράμπες σε ένα ή και τα δύο πόδια σε παρατεταμένη όρθια στάση ή ευθυτενή βάδιση, που συνήθως καλυτερεύουν όταν το άτομο περπατά σκυφτό, σκύβει ή κάθεται.
- Μούδιασμα ή μυρμήγκιασμα στο πόδι ή πέλμα
- Αραιότερα πόνο στους γλουτούς ή τη μέση
- Μυική αδυναμία στο πόδι ή πέλμα
Διάγνωση
Συχνά προκύπτει η ανάγκη να διαφοροδιαγνωστεί η πραγματική αιτία των συμπτωμάτων και να διαχωριστεί αυτή καθεαυτή η στένωση από μία δισκογενή παθολογία. Τις περισσότερες φορές, οι κλινικοί ερμηνεύουν λανθασμένα απεικονιστικά ευρήματα της σπονδυλικής στήλης με συνέπεια να μεροληπτούν υπέρ της στενωτικής παθολογίας και όχι αυτής καθεαυτής της δισκικής.
Η κλινική διάγνωση της συμπτωματικής στένωσης νωτιαίου καναλιού μπορεί να γίνει μέσω της έγκυρης και αξιόπιστης εξέτασης Μηχανικής Διάγνωσης & Θεραπείας (ΜΔΘ).
Ο κλινικός λαμβάνει λεπτομερές ιστορικό, όπου καταγράφονται αναλυτικές πληροφορίες σχετικά με τη διαχείριση της καθημερινότητας (προφίλ του ασθενούς), τις λειτουργικές ανικανότητες λόγω του πόνου, λεπτομέρειες σχετικά με τη φύση και την εξέλιξη του πόνου/επεισοδίου, τις δραστηριότητες που επιδεινώνουν/βελτιώνουν τα συμπτώματα, το προηγούμενο ιστορικό και την κατάσταση της υγείας του, την πιθανή φαρμακευτική αγωγή που ακολουθεί και τις εξετάσεις απεικονιστικές/εργαστηριακές που διαθέτει ο ασθενής.
Η φυσική εξέταση που ακολουθεί περιλαμβάνει την παρατήρηση της καθιστής και όρθιας στάσης, τη νευρολογική εξέταση, την απώλεια κίνησης που εμφανίζει κατά την εξέταση και τη συμπεριφορά των συμπτωμάτων, κάτω από προσδιορισμένες κινητικές δοκιμασίες (επαναλαμβανόμενες κινήσεις ή παρατεταμένες θέσεις).
Στόχος είναι ο συσχετισμός των παραπάνω πληροφοριών με τα ευρήματα (απεικονιστικά-κλινικά) ώστε να προσδιοριστεί η ταύτιση της κλινικής εικόνας με τα απεικονιστικά ευρήματα.
Θεραπεία
Οι αρχές θεραπείας θα εφαρμοστούν με βάση τα ευρήματα της κλινικής εξέτασης ΜΔΘ, οι οδηγίες θα είναι εξατομικευμένες και θα έχουν στόχο τη σταθερή βελτίωση, τόσο στη συμπτωματική, όσο και λειτουργική εικόνα του ασθενούς.
Ο κλινικός θα προσδιορίσει ένα εξατομικευμένο πρόγραμμα θεραπευτικών ασκήσεων, βασισμένο στις ανάγκες της παθολογίας και τις ικανότητες του ασθενούς. Αν χρειάζεται μπορεί να ξεκινήσει ένα πρόγραμμα αναμόρφωσης των γειτονικών σπονδυλικών περιοχών και/ή περιφερειακών αρθρώσεων. Οι θεραπευτικές ασκήσεις ΜΔΘ συνιστούν συγκεκριμένες, εύκολες και στοχευμένες ασκήσεις με δεδομένη συχνότητα και αριθμό επαναλήψεων μέσα στην ημέρα, ώστε με ελάχιστο χρόνο (2 λεπτά τη φορά), ο ασθενής να βελτιώνει διαρκώς και σταθερά την κλινική του εικόνα. Ομοίως οι οδηγίες θα περιλαμβάνουν σαφείς πληροφορίες για αποφυγή εξατομικευμένων προδιαθεσικών ή προκλητικών παραγόντων.
Η εκπαίδευση για αυτοθεραπεία είναι επίσης διαρκής στόχος της ΜΔΘ, κάνοντας τον ασθενή διαχρονικά ανεξάρτητο και ικανό για σωστή διαχείριση της καθημερινότητας στο διηνεκές. Τέλος, η πρόληψη υποτροπών και η αποφυγή επιβαρυντικών παραγόντων συνιστούν τα μέγιστα στην αντιμετώπιση της χρονιότητας, που αποτελεί σημαντικότατο επιβαρυντικό παράγοντα.