Με τον όρο βραχιόνιο πλέγμα εννοούμε ένα δίκτυο/σύμπλεγμα από πέντε νεύρα τα οποία ξεκινούν από την αυχενική μοίρα της σπονδυλικής στήλης. Στη συνέχεια εντοπίζονται στην πλάγια επιφάνεια του λαιμού, διασχίζουν τον άνω θώρακα με κατεύθυνση στην περιοχή της μασχάλη. Κάθε πλευρά του σώματος έχει από ένα βραχιόνιο πλέγμα. Το βραχιόνιο πλέγμα είναι υπεύθυνο για την κινητικότητα και αισθητικότητα σε όλο το άνω άκρο, από την ωμική ζώνη μέχρι τα δάκτυλα. Οι κακώσεις του βραχιονίου πλέγματος θα έχουν ως αποτέλεσμα διαταραχές της κίνησης, αισθητικότητας και αδυναμία του άνω άκρου. Η συνηθέστερη αιτία τραυματισμού του είναι τα τροχαία ατυχήματα με μοτοσυκλέτα όπου εκθέτουν τον αναβάτη σε κίνδυνο τραυματισμού. Το προβάδισμα το έχουν οι νεαρές ηλικίες στην συχνότητα τραυματισμού.
Αίτια
Η μηχανισμός βλάβης του βραχιονίου πλέγματος σχετίζεται με βίαιη έλξη/διάταση του άνω άκρου προς τα κάτω και το κεφάλι διατείνεται/πιέζεται προς την αντίθετη κατεύθυνση. Ως αίτια διακρίνουμε:
- Τροχαία ατυχήματα και συνηθέστερα με δίκυκλα.
- Άμεσοι τραυματισμοί από αιχμηρά αντικείμενα( π.χ. μαχαίρι), από πυροβόλο όπλο ή και κατά την κατάδυση σε αβαθή νερά.
- Τραυματισμοί των νεύρων κατά την διάρκεια χειρουργικών επεμβάσεων
- Κάταγμα ή και κατά την προσπάθεια ανάταξης του.
- Εξάρθρημα της άρθρωσης του ώμου ή και κατά την διάρκεια ανάταξης του.
- Μαιευτική παράλυση. Πρόκειται για μια κατάσταση τραυματισμού του βραχιονίου πλέγματος από βίαιη έλξη του βρέφους κατά την διαδικασία ενός δύσκολου τοκετού.
- Αθλήματα επαφής όπως ποδόσφαιρο, πάλη, κ.α.
- Όγκος, π.χ. όγκος Pancoast
- Χημειοθεραπείες, οι οποίες μπορεί να προκαλέσουν ήπιες βλάβες του βραχιονίου πλέγματος ή και μόνιμες βλάβες, με ακτινοβολίες για την αντιμετώπιση της κακοήθειας.
Συμπτώματα
Οι ήπιες κακώσεις του βραχιονίου πλέγματος συνήθως αυτοθεραπεύονται και δεν δημιουργούν ιδιαίτερα προβλήματα στον ασθενή. Σε σοβαρό τραυματισμό, που περιλαμβάνει μερική ρήξη ή και πλήρη αποκόλληση μιας νευρικής ρίζας ή και περισσότερων από τον νωτιαίο μυελό, εμφανίζονται σοβαρά συμπτώματα και επιπλοκές μέχρι και παράλυση του άνω άκρου. Η παράλυση διακρίνεται σε:
- Παράλυση ανώτερου τύπου και η οποία είναι η πιο συχνή. Αφορά τους μυς που κινούν τον ώμο και τον αγκώνα. Οι κινήσεις του καρπού και των δακτύλων είναι φυσιολογικές.
- Παράλυση κατώτερου τύπου. Είναι πιο σπάνιος σε σχέση με του ανώτερου τύπου και αφορά τους μυς που κινούν τον καρπό και τα δάκτυλα. Η λειτουργία του ώμου και του αγκώνα δεν επηρεάζεται.
- Ολική παράλυση που αφορά σε όλες τις νευρικές ρίζες του πλέγματος.
Ως σημεία και συμπτώματα ενδεικτικά της βλάβης διακρίνουμε:
- Πόνος
- Αδυναμία ή ανικανότητα χρήσης του άνω άκρου
- Μερική ή πλήρη απώλεια της κινητικότητας(παράλυση) και αισθητικότητας του άνω άκρου
- Μειωμένα ή πλήρη κατηργημένα αντανακλαστικά
- Αυχεναλγία
- Σύνδρομο Horner, το οποίο μπορεί να συνοδεύει μια βαριά βλάβη του κατώτερου τύπου τραυματισμού.
- Συμφύσεις και παραμορφώσεις του άνω άκρου ανάλογα με το ποιο στέλεχος έχει υποστεί βλάβη
Διάγνωση
Συχνά προκύπτει η ανάγκη να διαφοροδιαγνωστεί η πραγματική αιτία των συμπτωμάτων και να διαχωριστεί αυτή καθεαυτή η παθολογία της κάκωσης του βραχιονίου πλέγματος από μία παθολογία των σπονδυλικών νευρικών ριζών, περιφερικών νεύρων ή άλλες πιο ειδικές παθολογίες που έχουν ανάλογη συμπτωματολογία.
Η κλινική διάγνωση μπορεί να γίνει μέσω της έγκυρης και αξιόπιστης εξέτασης Μηχανικής Διάγνωσης & Θεραπείας (ΜΔΘ), εφόσον ο κλινικός διαφοροδιαγνώσει μεταξύ βλάβης του βραχιόνιου πλέγματος και αυχενικής ριζοπάθειας ή παγίδευσης περιφερικού νεύρου και επιβεβαιώσει/αποκλείσει την μηχανική παθολογία με αυστηρά και συγκεκριμένα κλινικά κριτήρια .
Εξετάσεις όπως το ηλεκτρομυογράφημα, η μυελογραφία και η μαγνητική τομογραφία έχουν συμπληρωματικό ρόλο στην διάγνωση και θα δώσουν μια σαφή εικόνα για το μέγεθος της βλάβης
Ο κλινικός λαμβάνει λεπτομερές ιστορικό, όπου καταγράφονται αναλυτικές πληροφορίες σχετικά με τη διαχείριση της καθημερινότητας (προφίλ του ασθενούς), τις λειτουργικές ανικανότητες λόγω του πόνου, λεπτομέρειες σχετικά με τη φύση και την εξέλιξη του πόνου/επεισοδίου, τις δραστηριότητες που επιδεινώνουν/βελτιώνουν τα συμπτώματα, το προηγούμενο ιστορικό και την κατάσταση της υγείας του, την πιθανή φαρμακευτική αγωγή που ακολουθεί και τις εξετάσεις απεικονιστικές/εργαστηριακές που διαθέτει ο ασθενής.
Η φυσική εξέταση που ακολουθεί περιλαμβάνει την επισκόπηση της άρθρωσης (θερμότητα,οίδημα,ερυθρότητα,ευαισθησία), λεπτομερή νευρολογική εξέταση (σπονδυλικών ριζών και περιφερικών νεύρων), την απώλεια κίνησης της σπονδυλικής στήλης, την απώλεια κίνησης στις ενεργητικές και παθητικές κινήσεις της πάσχουσας άρθρωσης και τη συμπεριφορά των συμπτωμάτων, κάτω από προσδιορισμένες κινητικές δοκιμασίες (επαναλαμβανόμενες κινήσεις ή παρατεταμένες θέσεις ενεργητικά ή παθητικά/ με ή χωρίς αντίσταση).
Θεραπεία
Οι αρχές θεραπείας θα εφαρμοστούν με βάση τα ευρήματα της κλινικής εξέτασης και διαφορικής διάγνωσης ΜΔΘ. Οι οδηγίες θα είναι εξατομικευμένες και θα έχουν στόχο στις σταθερές και παραμένουσες βελτιώσεις, τόσο στη συμπτωματική, όσο και λειτουργική εικόνα του ασθενούς.
Ο κλινικός θα προσδιορίσει ένα εξατομικευμένο πρόγραμμα θεραπευτικών ασκήσεων, βασισμένο στις ανάγκες της παθολογίας και τις ικανότητες του ασθενούς. Οι θεραπευτικές ασκήσεις ΜΔΘ συνιστούν συγκεκριμένες, εύκολες και στοχευμένες ασκήσεις με δεδομένη συχνότητα και αριθμό επαναλήψεων μέσα στην ημέρα, ώστε με ελάχιστο χρόνο (2 λεπτά τη φορά), ο ασθενής να βελτιώνει διαρκώς και σταθερά την κλινική του εικόνα. Στόχος είναι η σταδιακή αναμόρφωση του νεύρου και του περιβάλλοντός του (έλυτρο του καρπιαίου σωλήνα), όπως και η βελτίωση της αντοχής και των δεξιοτήτων του χεριού.
Οι οδηγίες θα περιλαμβάνουν σαφείς πληροφορίες για αποφυγή εξατομικευμένων προδιαθεσικών ή προκλητικών παραγόντων.
Βασικός στόχος είναι η αντιμετώπιση του αίτιου και όχι μόνο των συμπτωμάτων. Η εκπαίδευση για αυτοθεραπεία είναι επίσης διαρκής στόχος της ΜΔΘ, κάνοντας τον ασθενή διαχρονικά ανεξάρτητο και ικανό για σωστή διαχείριση της καθημερινότητας στο διηνεκές. Τέλος, η πρόληψη υποτροπών και η αποφυγή επιβαρυντικών παραγόντων συνιστούν τα μέγιστα στην αντιμετώπιση της χρονιότητας, που αποτελεί σημαντικότατο επιβαρυντικό παράγοντα.