Το οστό είναι ένας ζωντανός ιστός που συνέχεια φθείρεται και αντικαθίσταται. Όταν η ανάπλαση δεν γίνεται με την ίδια ταχύτητα με την φθορά του παλαιού οστού έχουμε οστεοπόρωση. Με αυτόν τον τρόπο, τα οστά γίνονται πιο ευάλωτα και μπορεί να σπάνε (κάταγμα) ακόμα και με μια απλή κίνηση ή έπειτα από μια πτώση. Κατάγματα συμβαίνουν συνήθως στην περιοχή του ισχίου, του καρπού και της σπονδυλικής στήλης. Η οστεοπόρωση επηρεάζει άνδρες και γυναίκες όλων των φυλών. Αλλά λευκές και ασιάτισες γυναίκες είναι περισσότερο ευάλωτες. Ειδικά οι γυναίκες μέσης-μεγάλης ηλικίας μετά την εμμηνόπαυση έχουν αυξημένο ρίσκο. Φάρμακα, άσκηση και υγιεινή διατροφή βοηθούν στην αντιμετώπιση της οστεοπόρωσης.

Αίτια

Με την πάροδο της ηλικίας η οστική μάζα μειώνεται. Ενώ όταν είμαστε νέοι η οστική μάζα αυξάνεται (το σώμα μας παράγει οστό πιο γρήγορα από ότι χαλάει.). Αν έχουμε αυξήσει ικανοποιητικά τα επίπεδα οστικής μάζας στη νεαρή ηλικία  τότε είναι πιο δύσκολο να αναπτύξουμε οστεοπόρωση στην ενήλικη ζωή.

Τα οστά σας βρίσκονται σε μια σταθερή κατάσταση ανανέωσης – δημιουργείται νέο οστό ενώ το παλαιό οστό διασπάται. Όταν είστε νέοι, το σώμα σας δημιουργεί νέο οστό πιο γρήγορα από ό,τι διασπά το παλιό οστό και η οστική σας μάζα αυξάνεται. Οι περισσότεροι άνθρωποι φτάνουν στην κορυφαία οστική τους μάζα γύρω στη δεκαετία των 20. Με την αύξηση της ηλικίας των ανθρώπων, η οστική μάζα χάνεται ταχύτερα από ό,τι έχει δημιουργηθεί.

Πόσο πιθανό είναι να αναπτύξετε την οστεοπόρωση εξαρτάται εν μέρει από την ποσότητα οστικής μάζας που έχετε δημιουργήσει στη νεαρή σας ηλικία. Όσο υψηλότερη είναι η μέγιστη οστική μάζα, τόσο περισσότερο «απόθεμα» οστού έχετε «στην τράπεζα» και τόσο λιγότερο πιθανό είναι να αναπτύξετε την οστεοπόρωση καθώς μεγαλώνετε.

Παράγοντες Κινδύνου

Ένας αριθμός παραγόντων μπορεί να αυξήσει την πιθανότητα εμφάνισης οστεοπόρωσης – συμπεριλαμβανομένης της ηλικίας σας, της φυλής, των επιλογών του τρόπου ζωής και των διαφόρων παθολογιών και θεραπειών τους.
Αμετάβλητοι κίνδυνοι

Μερικοί παράγοντες κινδύνου για την οστεοπόρωση είναι εκτός ελέγχου σας, όπως:

• Το φύλο σας. Οι γυναίκες έχουν πολύ περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξουν οστεοπόρωση από ό, τι οι άνδρες.
• Ηλικία. Όσο μεγαλύτεροι γίνεστε, τόσο μεγαλύτερος είναι ο κίνδυνος οστεοπόρωσης.
• Φυλή. Διατρέχετε τον μεγαλύτερο κίνδυνο οστεοπόρωσης εάν είστε λευκοί ή ασιάτες.
• Οικογενειακό ιστορικό. Έχοντας έναν γονέα ή έναν αδελφό με οστεοπόρωση σας θέτει σε μεγαλύτερο κίνδυνο, ειδικά εάν η μητέρα ή ο πατέρας σας παρουσίασε κάταγμα ισχίου.
• Μέγεθος πλαισίου σώματος (Body frame size). Οι άνδρες και οι γυναίκες που έχουν μικρά πλαίσια σώματος τείνουν να έχουν μεγαλύτερο κίνδυνο, επειδή μπορεί να έχουν λιγότερη οστική μάζα από την ηλικία τους.

Επίπεδα ορμονών

Η οστεοπόρωση είναι πιο συχνή σε άτομα που έχουν υπερβολικά ή πολύ χαμηλά επίπεδα συγκεκριμένων ορμονών στο σώμα τους, όπως:

• Σεξουαλικές ορμόνες. Τα μειωμένα επίπεδα σεξουαλικών ορμονών τείνουν να εξασθενούν τα οστά. Η μείωση των επιπέδων οιστρογόνων στις γυναίκες κατά την εμμηνόπαυση είναι ένας από τους ισχυρότερους παράγοντες κινδύνου για την ανάπτυξη της οστεοπόρωσης. Οι άντρες παρουσιάζουν σταδιακή μείωση των επιπέδων τεστοστερόνης καθώς μεγαλώνουν. Θεραπείες για καρκίνο του προστάτη που μειώνουν τα επίπεδα τεστοστερόνης στους άνδρες και θεραπείες για καρκίνο του μαστού που μειώνουν τα επίπεδα οιστρογόνων στις γυναίκες είναι πιθανό να επιταχύνουν την οστική απώλεια.
• Προβλήματα θυρεοειδούς. Υψηλά επίπεδα θυρεοειδούς ορμόνης μπορεί να προκαλέσουν απώλεια οστικής μάζας. Αυτό μπορεί να συμβεί εάν ο θυρεοειδής σας είναι υπερενεργός ή εάν πάρετε μεγάλες ποσότητες φαρμάκων για τη θεραπεία ενός υπολειτουργικού θυρεοειδούς.
• Άλλοι αδένες. Η οστεοπόρωση έχει επίσης συσχετιστεί με υπερδραστηριότητα παραθυρεοειδών αδένων και επινεφρδίων.

Διατροφικοί Παράγοντες

Η οστεοπόρωση είναι πιο πιθανή σε άτομα που έχουν:

• Χαμηλή πρόσληψη ασβεστίου. Μια διαρκής έλλειψη ασβεστίου παίζει ρόλο στην ανάπτυξη της οστεοπόρωσης. Η χαμηλή πρόσληψη ασβεστίου συμβάλλει στη μείωση της οστικής πυκνότητας, στην πρόωρη απώλεια οστικής μάζας και στον αυξημένο κίνδυνο καταγμάτων.
• Διατροφικές διαταραχές. Ο αυστηρός περιορισμός της πρόσληψης τροφής και τα χαμηλά επίπεδα βάρους αποδυναμώνουν τα οστά τόσο στους άνδρες όσο και στις γυναίκες.
• Γαστρεντερική χειρουργική επέμβαση. Η χειρουργική επέμβαση για τη μείωση του μεγέθους του στομάχου σας ή για την αφαίρεση μέρους του εντέρου περιορίζει την ποσότητα διαθέσιμης επιφάνειας για την απορρόφηση θρεπτικών ουσιών, συμπεριλαμβανομένου του ασβεστίου.

Στεροειδή και άλλα φάρμακα

Η μακροχρόνια χρήση πόσιμων ή ενέσιμων φαρμάκων κορτικοστεροειδών, όπως η πρεδνιζόνη και η κορτιζόνη, παρεμβαίνει στη διαδικασία ανοικοδόμησης των οστών. Η οστεοπόρωση έχει επίσης συνδεθεί με φάρμακα που χρησιμοποιούνται για την καταπολέμηση ή την πρόληψη:

• Επιληψίας
• Γαστρικής παλινδρόμησης
• Καρκίνου
• Απόρριψη μοσχεύματος

Παθολογικές Καταστάσεις

Ο κίνδυνος οστεοπόρωσης είναι υψηλότερος σε άτομα που αντιμετωπίζουν ορισμένα ιατρικά προβλήματα, όπως:

• Κοιλιοκάκη
• Φλεγμονώδης νόσος του εντέρου
• Νεφρική ή ηπατική νόσο
• Καρκίνος
• Λύκος
• Πολλαπλό μυέλωμα
• Ρευματοειδής αρθρίτιδα

Τρόπος Ζωής

Ορισμένες κακές συνήθειες μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο οστεοπόρωσης, όπως:

• Καθιστική ζωή. Οι άνθρωποι που περνούν πολύ χρόνο καθιστοί έχουν μεγαλύτερο κίνδυνο οστεοπόρωσης από ό,τι οι πιο δραστήριοι. Οποιαδήποτε σωματική άσκηση και δραστηριότητες που προωθούν την ισορροπία και την καλή στάση του σώματος είναι ωφέλιμες για τα οστά σας, αλλά το περπάτημα, το τρέξιμο, το άλμα, ο χορός και η άρση βαρών φαίνονται ιδιαίτερα χρήσιμα.
• Υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ. Η τακτική κατανάλωση περισσότερων από δύο αλκοολούχων ποτών ημερησίως αυξάνει τον κίνδυνο οστεοπόρωσης.
• Κάπνισμα. Ο ακριβής ρόλος που παίζει ο καπνός στην οστεοπόρωση δεν είναι σαφώς κατανοητός, αλλά έχει αποδειχθεί ότι η χρήση του καπνού συμβάλλει σε ασθενή οστά.

Επιπλοκές

Τα κατάγματα των οστών, ιδιαίτερα στη σπονδυλική στήλη ή το ισχίο, αποτελούν τη σοβαρότερη επιπλοκή της οστεοπόρωσης. Τα κατάγματα του ισχίου συχνά προκαλούνται από πτώση και μπορεί να οδηγήσουν σε αναπηρία και ακόμη και σε αυξημένο κίνδυνο θανάτου εντός του πρώτου έτους μετά τον τραυματισμό. Σε ορισμένες περιπτώσεις, μπορεί να παρουσιαστούν κατάγματα σπονδυλικής στήλης ακόμη και αν δεν έχετε πέσει. Τα οστά που σχηματίζουν τη σπονδυλική σας στήλη (σπόνδυλοι) μπορούν να αποδυναμωθούν μέχρι το σημείο που μπορεί να «παραμορφωθούν», γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε ραχιαλγία/οσφυαλγία, απώλεια ύψους και κυφωτική στάση.

• Εύκολα κατάγματα
• Απώλεια βάρους
• Ο ασθενής υιοθετεί μια σκυφτή στάση σώματος (κυφωτική στάση)
• Ο ασθενής πονάει στην πλάτη ή στην μέση, πιθανών λόγω ενός κατάγματος σε έναν σπόνδυλο (ρωγμώδες, συμπιεστικό)

Διάγνωση

Η διάγνωση της οστεοπόρωσης γίνεται εργαστηριακά με τη μέτρηση οστικής πυκνότητας. Άλλες εξετάσεις όπως η απεικόνιση επιβεβαιώνουν την υποψία ή μπορεί να δώσουν μια πρώτη εικόνα της παθολογίας.

Θεραπεία

Οι συστάσεις για τη θεραπεία της οστεοπόρωσης βασίζονται συχνά σε μια εκτίμηση του κινδύνου θραύσης ενός οστού τα επόμενα 10 χρόνια χρησιμοποιώντας πληροφορίες όπως η μέτρηση οστικής πυκνότητας. Εάν ο κίνδυνος δεν είναι υψηλός, η θεραπεία μπορεί να μην περιλαμβάνει φαρμακευτική αγωγή και μπορεί να επικεντρωθεί στην τροποποίηση παραγόντων κινδύνου για οστική απώλεια και πτώσεις.

Ανάλογα με τη σοβαρότητα της οστεοπόρωσης αλλά και τους θεραπευτικούς στόχους, τα θεραπευτικά σχήματα ποικίλουν. Οι θεραπευτικές επιλογές με βάση τα πρόσφατα επιστημονικά δεδομένα είναι:

• Φαρμακευτική αγωγή Διφοσφωνικών
• Ορμονική θεραπεία
• Άλλες φαρμακευτικές θεραπείες (δενοσουμάμπη, τεριπαρατίδη)
• Άσκηση και αποφυγή προδιαθεσικών παραγόντων

Η μηχανική θεραπεία έρχεται ως πρωτεύουσα θεραπεία σε πρώιμα στάδια (πχ οστεοπενία) ή ως δευτερεύουσα και επακόλουθη της πρωταρχικής θεραπείας (φαρμακευτική αγωγή). Οι αρχές θεραπείας θα εφαρμοστούν με βάση τα ευρήματα της κλινικής εξέτασης Μηχανικής Διάγνωσης & Θεραπείας (ΜΔΘ), οι οδηγίες θα είναι εξατομικευμένες και  θα έχουν στόχο στις ιδιαίτερες ανάγκες της πάθησης, που αποσκοπούν στην κινητική ικανότητα των αρθρώσεων και λειτουργική εικόνα του. Η προσέγγιση μέσω της ΜΔΘ είναι ιδιαίτερα στοχευμένη, καθώς το πρόγραμμα φόρτισης των οστών μέσω των ασκήσεων, θα πρέπει να είναι προοδευτικό, με στόχους μεσοπρόθεσμους και μακροπρόθεσμους, τόσο στη βελτίωση των δεικτών οστικής πυκνότητας μεσοπρόθεσμα/μακροπρόθεσμα, όσο και στην αύξηση της λειτουργικότητας και ισορροπίας μεσοπρόθεσμα.